برقگیر یا سرج ارستر (Surge Arrester) یکی از تجهیزات حفاظتی مهم در سیستم‌های الکتریکی است که برای محافظت از تجهیزات الکتریکی در برابر ولتاژهای گذرای ناگهانی و سرج‌های ناشی از رعد و برق یا نوسانات شبکه استفاده می‌شود. این تجهیزات با جذب و تخلیه انرژی اضافی ناشی از این ولتاژها، از آسیب به تجهیزات حساس الکتریکی جلوگیری می‌کنند و به افزایش طول عمر و بهبود عملکرد سیستم‌های برقی کمک می‌نمایند.
عملکرد و مزایای برقگیر (سرج ارستر):
محافظت از تجهیزات الکتریکی: یکی از وظایف اصلی برقگیرها جلوگیری از ورود ولتاژهای خطرناک و ناگهانی به سیستم‌های الکتریکی است. این تجهیزات با تخلیه انرژی اضافی به زمین یا انتقال آن به نقاط دیگر از آسیب‌های جدی به تجهیزات حساس الکتریکی جلوگیری می‌کنند.
افزایش طول عمر تجهیزات: استفاده از برقگیرها باعث می‌شود تجهیزات الکتریکی در برابر نوسانات ولتاژ محافظت شوند و در نتیجه، طول عمر این تجهیزات افزایش یابد.
کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری: با محافظت از تجهیزات در برابر سرج‌های الکتریکی، نیاز به تعمیرات مکرر و تعویض قطعات کاهش می‌یابد، که این امر به کاهش هزینه‌های نگهداری سیستم‌های الکتریکی کمک می‌کند.
بهبود عملکرد سیستم‌های الکتریکی: با حفظ پایداری و ایمنی سیستم، برقگیرها به بهبود عملکرد کلی سیستم‌های الکتریکی و جلوگیری از خاموشی‌های ناگهانی کمک می‌کنند.
انواع برقگیرها:
برقگیرهای فشار قوی:
این نوع از برقگیرها برای محافظت از خطوط انتقال برق فشار قوی و تجهیزات اصلی پست‌های برق طراحی شده‌اند. آن‌ها معمولاً در برابر رعد و برق و نوسانات شدید ولتاژ عمل می‌کنند.
برقگیرهای ولتاژ متوسط و پایین: این نوع از برقگیرها برای کاربردهای صنعتی و تجاری استفاده می‌شوند و تجهیزات الکتریکی مانند ماشین‌آلات صنعتی، تابلوهای برق و سیستم‌های کنترلی را در برابر نوسانات ولتاژ محافظت می‌کنند.
برقگیرهای نصب‌شده در دستگاه‌ها (Plug-in Surge Arresters): این نوع برقگیرها به طور مستقیم در پریزهای برق نصب می‌شوند و از تجهیزات خانگی مانند کامپیوترها، تلویزیون‌ها و لوازم الکترونیکی محافظت می‌کنند.
عوامل مهم در انتخاب برقگیر:
ولتاژ نامی: ولتاژ نامی برقگیر باید با ولتاژ کاری سیستم الکتریکی هماهنگ باشد.
ظرفیت تخلیه: برقگیر باید دارای ظرفیت کافی برای تخلیه جریان‌های گذرا و سرج‌های ناگهانی باشد.
نوع کاربرد: انتخاب نوع مناسب برقگیر با توجه به محل نصب و نوع سیستم الکتریکی اهمیت زیادی دارد.
اهمیت استفاده از برقگیر در صنعت:
با گسترش فناوری و استفاده از تجهیزات الکتریکی پیشرفته در صنایع، محافظت از این تجهیزات در برابر نوسانات ولتاژ و سرج‌های ناگهانی اهمیت بیشتری یافته است. برقگیرها به عنوان یکی از مهم‌ترین تجهیزات حفاظتی، نقش کلیدی در حفظ پایداری و عملکرد سیستم‌های الکتریکی ایفا می‌کنند.
استفاده از برقگیر یا سرج ارستر با کیفیت و مناسب می‌تواند از خسارات جدی به تجهیزات گران‌قیمت جلوگیری کند و به افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های عملیاتی کمک نماید. انتخاب و نصب صحیح این تجهیزات با مشاوره از کارشناسان مجرب می‌تواند ایمنی و کارایی سیستم‌های الکتریکی را تضمین کند.
تجهیزات تابلو برق
